لیلة الرغائب؛ بدعتی ناخوانده

‫چند سالی است که توجه بسیار زیادی به اولین شب جمعه ماه رجب یا همان لیلة الرغائب (شب آرزوها) می‌شود و این شب جایگاه خاصی پیدا کرده است. برخی از محققین این شب را جز بدعتی که از میان اهل سنت برخاسته و در میان شیعه گسترش یافته، نمی‌دانند. اندکی تامل در منابع و نگاه منتقدانه به آن‌ها، این نظریه را تقویت می‌کند.

در منابعی که به دست ما رسیده، گویا اقبال سید بن طاووس (م ۶۶۴) نخستین منبعی است که حدیث فضیلت این شب را نقل فرموده است. ایشان برای این نقل سندی ذکر نکرده و تنها به تعبیر «کتب العبادات» اکتفا کرده و نقل خود را از «کتاب‌های بعضی از اصحاب» می‌آورد (اقبال، ج ۳، ص ۱۸۵). همین حدیث را بعدتر در اجازه مفصل علامه به بنی زهره می‌بینیم (بحار الانوار، ج ۹۵، ص ۳۹۵) که احتمال اتحاد منبع اصلی روایت در چنین مواردی که متنی چنین طولانی تا این اندازه مشابه است، بسیار زیاد است.

از سوی دیگر، اهتمام به این شب میان عوام اهل سنت رواج بسیاری داشته و در مقابل، علمای ایشان به شدت با این مراسم مخالفت کرده و روایتش را جعلی دانسته‌اند (به عنوان نمونه: الموضوعات ابن الجوزی، ج ۲، ص ۱۲۴) و آن را ساخته و پرداخته کسانی دانسته‌اند که از این راه در پی کسب شهرت و وجهه میان عوام بوده‌اند. (همان، ج ۲، ص ۱۲۹)

تمام مشکل از جایی شروع می‌شود که سند علامه به همان سند اهل سنت می‌رسد و تمام نقدهای اهل سنت بر سندی که اساساً متعلق به خود ایشان است، در مورد این سند نیز صادق است! و این یعنی حدیثی که از خود اهل سنت بر آمده و توسط ایشان جعلی دانسته شده، ناگهان ـ به خاطر منبعی مانند اقبال که در این قبیل موارد بسیار متسامح است ـ وارد فضای شیعه شده و بدعتی که به دست برخی جاعلان اهل سنت وضع و با تلاش عالمان حدیثشان از عوام اهل سنت برداشته شده، میان شیعه رواج پیدا کرده است!