یکی از دغدغه های همیشگی کسانی که با ترجمه متنهای عربی سر و کار دارند و یا به فرا گرفتن آن علاقه دارند، یافتن یک لغت نامه معتبر عربی فارسی است؛ لغت نامه ای که از ارزش و اعتبار نسبی برخوردار و گنجینه لغاتش پر بار باشد. در زمینه زبان کلاسیک عربی لغت نامه های عربی به عربی زیادی وجود دارد، ولی یافتن لغت نامه عربی فارسی در زمینه عربی کلاسیک که در عین حال قابل اعتماد و مفصل هم باشد کمی سخت است. عبد الکریم صفی پوری – که از زندگی اش تقریبا هیچ اطلاعی جز تدریس در مدرسه ای […]

«الذریعة إلی مصنفات الشیعة» که به اختصار الذریعة خوانده می‌شود بزرگ‌ترین دائرة المعارف در زمینه کتاب‌شناسی شیعه است که در طی ۶۰ سال توسط مرحوم شیخ آقا بزرگ تهرانی تدوین شده است. درجلد ۲۱ الذریعه کتابی به نام «فاطمه أره» آمده که چنین توصیف شده: «فارسى مطبوع بطهران فى ۴۰ ص» از نام کتاب -که واژه‌ای کنایی برای هجو و مذمت برخی زنان است[۱]– و نیز همان توصیف مختصر، براحتی می‌توان به مضمون کتاب پی برد. مشکل از جایی شروع می‌شود که نام این کتاب در الذریعه در کنار کتاب‌های دیگری آمده که در مورد حضرت زهرا س نوشته شده‌اند، […]

رسیدن به روایتی نزدیک‌تر به آنچه در روزگاران پیشین گذشته، سنتی همیشگی در میان دانشی‌مردانی بوده که دغدغه‌شان تاریخ بوده است. انتشار کتاب «حماسه حسینی» باعث شد که نقد تاریخی ماجرای کربلا از میادین علمی به پای منبرها کشیده شود، جایی که دیگر سخن گفتن و نقد کردن یک طرفه بود و مخاطب توان تحلیل و یا نقد این نقد را نداشت. نتیجه نیز روشن بود؛ نقد یک طرفه نه تنها در میان مخاطب ناآشنا حرف خود را به کرسی ‌نشاند، بلکه باب تشکیک را نیز باز کرد؛ پس از آن «منبر حسینی» در نگاه بسیاری به جایی برای جعل، […]

در میان مقاتلی که پیرامون ماجرای کربلا نوشته شده کمتر مقتلی را می‌توان یافت که با نگاه نقادانه یک فقیه نوشته شده باشد. همین نکته «مقتل الحسین ع» نوشته عبدالرزاق الموسوی المقرم (م ۱۳۹۱هـ) که به «مقتل مقرم» شهرت دارد را تمایز بخشیده است. هرچند نوشتن در غیر وادی فقه و اصول در نجف قرن چهاردهم چندان معمول نبود اما همین فضا باعث شد مرحوم مقرم مقتلی بنویسد که در جای جایش قضایا را از نگاهی فقهی تحلیل کند؛ از مسئله خروج امام ع با وجود علم به شهادت و تعارض ظاهری آن با حرمت القاء نفس در هلاک و […]

کتاب «اللهوف علی قتلی الطفوف» که به «لهوف» شهرت دارد قطعا یکی از مشهورترین مقاتلی است که پیش از دوران معاصر تدوین شده است و البته سهم گردآورنده آن یعنی سید رضی الدین علی بن موسی بن جعفر بن محمد بن طاووس مشهور به سید بن طاووس (درگذشته ۶۶۴ هـ) را نباید نادیده گرفت. سید بن طاووس خود می‌گوید که پس از تدوین کتاب مشهورخود «مصباح الزائر» به فکر تدوین کتابی افتاد که مقتلی مختصر باشد و زائر بتواند در هنگام زیارت حرم سیدالشهدا ع در روز عاشورا آن را همراه داشته باشد، و چنین شد که برخلاف سیره معمول […]